اخبار

اعاده حیثیت چیست؛ شرایط و نحوه تقاضای آن:
به عبارتی این اقدام کوششی است در جهت بازگرداندن آبروی از دست رفته شخص در افکار عمومی و تعقیب شخص مفتری یعنی شخصی که با طرح شکایت غیر واقعی باعث هتک حیثیت شده است. او شخصی را متهم به ارتکاب جرمی کرده است که بعد از رسیدگی قضایی روشن می‌شود بی‌گناه است، بنابراین با اثبات سوءنیت شاکی و اینکه قصد وی اضرار به دیگری است، افترا زننده به مجازات جرم افترا محکوم می‌شود.
در چه مواردی می توان اعاده حیثیت کرد:
اگر به واسطه شکایت دروغین شخصی به دیگری ضرر مادی یا معنوی وارد شود، شخص می تواند با اثبات ضرر های وارد شده به خود و با معرفی شخص وارد کننده ضرر به دادگاه در صورتی که حکم دادگاه به نفعش صادر شود خسارات خود را مطالبه کند.
اگر ثابت شود که قاضی دادگاه از قصد و به صورت عمدی در رسیدگی به پرونده شخص کوتاهی کرده است.
اگر ثابت شود که به علت اشتباه قاضی در تفسیر قانون، موضوع یا تطبیق قانون با موضوع به دیگری ضرر وارد شده است.
اگر ثابت شود که قاضی قصوری مرتکب نشده و ضرر وارده به شخص به علت ابهام یا سکوت قوانین اتفاق افتاده است دولت جمهوری اسلامی ایران باید ضرر وارده به شخص را جبران کند.
اگر مامورین قضایی بر خلاف قانون اقدام به بازداشت، صدور قرار مجرمیت یا تعقیب قضایی شخصی کنند به مجازات انفصال دائم از خدمات قضایی و محرومیت از مشاغل دولتی به مدت 5 سال محکوم خواهند شد.

مجازات اعاده حیثیت:
اعاده حیثیت فقط زمانی مطرح می شود که ثابت شود شخص شکایت کننده قصد وارد کردن ضرر و از بین بردن آبروی طرف مقابل را داشته است.
ممکن است شخصی از دیگری شکایت کرده و در نهایت در دادگاه پیروز نشده و طرف مقابل تبرئه شود. شخص تبرئه شده در صورتی می تواند اعاده حیثیت کند که ثابت کند شاکی برای از بین بردن اعتبار و آبرو او دست به شکایت زده است.اگر شخص تبرئه شده بتواند سو نیت شاکی را اثبات کند شاکی به مجازات یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

انواع اعاده حیثیت:
اعاده حیثیت در جامعه:
کسانی می توانند درخواست اعاده حیثیت کنند که جرمی مرتکب نشده باشند و بی گناهی آنها اثبات شود. کسانی که جرمی مرتکب شده و به واسطه ارتکاب جرم از برخی از حقوق اجتماعی خود محروم شده اند، نمی توانند بعد از پایان مجازات خود در خواست اعاده حیثیت کنند. برای اعاده حیثیت و آبرو اشخاص آگهی در رسانه ها و جراید منتشر می شود که نشانه صحت اعتبار معنوی این اشخاص خواهد بود.

اعاده حیثیت در محل کار:
برای کارمندان ادارات یا مستخدمین اشخاص که در زمان خدمت مرتکب تخلف اداری، انضباطی یا انتظامی می شوند. تنبیه هایی نظیر تنزل رتبه یا کاهش حقوق در نظر گرفته می شود. برای از بین بردن آثار این گونه محکومیت ها اعاده حیثیت اداری و انتظامی وضع شده است.

اعاده حیثیت قانونی:
علاوه بر این که برای مرتکبین برخی از جرائم مجازات در نظر گرفته می شود ممکن است به عنوان مجازات تبعی این افراد، از برخی از حقوق اجتماعی نیز در مدت مشخص محروم شوند. اعاده حیثیت قانونی به این معنا است که پس از گذشت مدت مذکور این افراد می توانند بدون حکم مرجع قضایی از حقوق محروم شده خود استفاده کنند.

اعاده حیثیت قضایی:
زمانی که شخص با وجود تعقیب قضایی و حتی بازداشت، تبرئه شود. می تواند از دادگاه درخواست اعاده حیثیت کند.

اعاده حیثیت خاص:
گاهی شخص به علت اشتباهات خود مرتکب جرائم متعدد شده و به اعتبار و آبروی خود لطمه وارد می کند. این شخص پس از تحمل مجازات قانونی خود باید خود را اصلاح و اعتبار و آبرو رفته را باز گرداند.

اعاده حیثیت عام:
گاهی ضرر و زیانی که به آبرو و حیثیت شخص وارد می شود به علت تهمت یا افترا دیگران یا اشتباهات قاضی اتفاق می افتد لذا این شخص می تواند با درخواست اعاده حیثیت از دادگاه ضرر و زیان مادی و معنوی وارد شده را مطالبه و اعتبار و آبرو خود را باز گرداند.
طرح شکایت اعاده حیثیت:
کسانی که قربانی طرح شکایت واهی شده‌اند و حیثیت آنها لکه دار شده است معمولا به دنبال راهی هستند که به بهترین روش ممکن حیثیت خود را احیا کنند، و افترا زننده را به سزای عمل خود برسانند. همچنین شخص با مراجعه به دادسرا و طرح شکواییه با عنوان توهین و افترا (اعاده حیثیت) می‌تواند از حقوق خود دفاع نماید زیرا طبق ماده۶۹۷ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) موضوع از مصادیق افترا است و شخص مفتری به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد.
البته شایان ذکر است که در رویه قضایی ما اصولا محاکم خسارت معنوی ناشی از جرم را مورد توجه قرار نمی‌دهند و در خصوص آن حکم صادر نمی نمایند. بنابراین جبران خسارت معنوی با توجه به ماده ۱ قانون مسئولیت مدنی که عنوان می‌دارد هر کس بدون مجوز قانونی عمدا یا در نتیجه بی‌احتیاطی به جان یا سلامتی یا مال یا آزادی یا حیثیت یا شهرت تجارتی یا هر حق دیگری که به موجب قانون برای افراد ایجاد گردیده لطمه‌ای وارد نماید که موجب ضرر مادی یا معنوی دیگری شود مسئول خسارات ناشی از عمل خود است.
چنانکه معلوم است ضرر معنوی به صراحت این ماده از قانون مسئولیت مدنی قابل جبران اعلام شده است و این ماده می تواند مستندی برای دادگاه‌ها باشد و اما متاسفانه رویه قضایی تمایل چندانی به صدور رای به جبران خسارت معنوی از کسانی  که با طرح شکایت واهی خسارت دیده اند وجود ندارد.

مدیریت امور حقوقی دانشگاه