اخبار

 اینجانب دکتر علی شریفی عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی و معاون آموزشی بیمارستان شهید مصطفی خمینی هستم. مدت 3 سال است که به عنوان متخصص داخلی و به خصوص در زمینه دیابت و تیروئید در شهر ایلام در خدمت همشهریان محترم هستم.

 

 متاسفانه در استان و شاید در کشور آمار دقیقی وجود ندارد، اما شیوع جهانی آن در حدود 10% است که آمار بالایی است و با توجه به زندگی امروزی و بی تحرکی و رژیم غذایی نامناسب و افزایش شیوع چاقی در حال افزایش است.

 

 دیابت انواع مختلفی دارد اما به طور مشهورتر دو نوع دیابت 1و2 وجود دارد. در نوع 1 غده لوزالمعده که محل تولید انسولین است به علل مختلف و از جمله خود ایمنی تخریب می شود و اساساً انسولین که هورمون لازم جهت ورود گلوکز به داخل سلول های بدن است تولید نمی شود. اما در نوع 2 هورمون به اندازه کافی ترشح می شود و حتی گاهی بیش از گذشته اما در مقابل عملکرد آن مقاومت وجود دارد و در کل کارایی آن در بدن مختل است. دیابت نوع 1 بیشتر در جوانان و نوع 2 بیشتر در افراد میانسال و مسن خصوصاً در بین افراد چاق بیشتر دیده می شود که از عوامل موثر در ایجاد مقاومت به انسولین است.

 

 دیابت بیشتر در افراد با وزن بالا و به اصطلاح علمی در موارد بالا بودن BMI بیشتر از 30-35 دیده می شود و زمینه ارثی در ایجاد آن موثر است. در کل افراد چاق و کم تحرک بیشتر در معرض دیابت نوع 2 هستند.

هر چند دیابت ممکن است علائمی داشته باشد مثل پرنوشی، پرخوری و پر ادراری وجود داشته باشد اما گاهی کاملاً بدون علامت است و ممکن است فرد به یکباره با عوارض خطرناک آن مثل کوری، نارسایی کلیوی، سکته های قلبی یا مغزی مراجعه کند.

 

 عوارض دیابت می تواند حاد یا مزمن باشد. از عوارض حاد می توان به کتو اسیدوز دیابتی و هیپراسمولار هیپرگلیسمی (HHS) اشاره کرد که گاهی اولین تظاهرات هستند و می تواند با مرگ ومیر همراه باشد.اما عوارض مزمن عبارتند از:  

1- اختلال دید و کاهش میزان بینایی: لازم است بدانید شایع ترین علت کوری در دنیا دیابت است که با کنترل مناسب گلوکز می تواند از ابتلا به آن جلوگیری کرد.

2- شایع ترین علت نارسایی کلیه دیابت است

3- یکی از شایع ترین علل قطع عضو غیر جراحی دیابت است.

4- از عوارض دیگر می توان به نوروپاتی یا احساس سوزش یا ناراحتی در دست و پا و یا اختلال در هضم غذا اشاره کرد.

 

متاسفانه ابتلا به دیابت در مراحل اول در عین اینکه بسیاری مواقع مورد غفلت واقع می شود اما بسیاری مواقع که فرد متوجه آن می شود با ترس و اضطراب همراه است. در این رابطه باید بگویم تا حدودی این قضیه منطقی و از جنبه دیگر نادرست است. از جنبه اول وقتی فرد فکر می کند که شاید روزی قلب و کلیه یا چشم و یا اندامهایش را به علت دیابت از دست بدهد دچار ترس خواهد شد، اما ابتلا به دیابت برابر با ناامیدی نیست چون با کنترل آن به راحتی می توان زندگی مناسب و موثری در اجتماع داشت. وجود افرادی موثر در اجتماع در طبقات مختلف جامعه گواه این امر است.

 

 نقش خود فرد در درمان دیابت بسیار موثر است و در اصل درمانگر اصلی بیماری خود بیمار است و با اصلاح شیوه های زندگی و رژیم غذایی موثر و متعادل کردن وزن می توان درمان را تسهیل نمودو حتی گاهی بدون دارو در مراحل اولیه بیماری کنترل کرد. جالب است بدانیم کاهش وزن در حد 5% از وزن یک فرد چاق حتی با وجود نرسیدن به وزن مناسب باز نقش بسیار بالایی در کنترل دیابت دارد.

 

 بر اساس نوع دیابت و شرایط جسمی و وضعیت ارگان های دیگر درمان متفاوت است. مثلا در نوع 1 فقط انسولین نقش درمانی دارد اما در نوع 2 در مراحل اولیه در مقابل انسولین مقاومت وجود دارد ودر اینجا داروهای خوراکی نقش بیشتری دارندو انسولین کاربردی ندارد.

 

 انسولین در واقع درمان اصلی دیابت است و در مواقع کاربرد قرص هم هدف افزایش تولید انسولین و یا کارآمد کردن انسولین موجود در بدن است. متاسفانه در این باره عقاید و تفکرات نادرست زیادی وجود دارد و بسیاری مردم فکر می کنند استفاده از آن اعتیاد آور است و وابستگی ایجاد می کند و حتی گاهی افراد سودجو این فکر غلط را دامن می زنند و حتی مواد مخدر را جهت کنترل دیابت توصیه می نمایند که بسیار خطرناک است.

 داروهای دیگر گاهی ترشح انسولین را کم می کنند، گاهی مقاومت موجود در مقابل انسولین را کم می کنند و گاهی تولید گلوکز درونی بدن را کم می کنند و گاهی در جذب گلوکز اختلال ایجاد می نماید و کاربرد هر کدام بنا به نظر پزشک و شرایط بیمار متفاوت است.

 

در واقع درمان دیابت در جهت رسیدن به یک هدف و آن کنترل قند در حدی است که برای بدن مضر نباشد و به طور کلی قند ناشتا باید کمتر از 130 و دوساعت بعد از غذا کمتراز 110 و HBA1C کمتر از 7 باشد. هر چند این اهداف گاهی در افراد مختلف قدری با هم متفاوت است. متاسفانه گاهی یک سری بیماران فقط به خوردن تعدادی قرص و یا حتی انسولین بدون توجه به کنترل بودن یا نبودن دیابت اکتفا می کنند.

 

 داروهای گیاهی هرچند گاهی می توانند قند خون را کاهش دهند اما چون هنوز در مرحله نابالغ هستند جز در موارد درمان کمکی و با نظر پزشک متخصص توصیه نمی شوند چون دوز و مقدار اثر آنها مشخص نیست و تحقیق کاملی در مورد آنها انجام نشده است. پس درمان اصلی توسط پزشک تجویز می شود و کنترل دیابت هم تحت نظارت پزشک و با کمک و همکاری خود بیمار مقدور است.

 

 بله در صورت رعایت دستورات پزشکی و تحت کنترل بودن قند خون وی و تحت نظارت متخصص می تواند حامله شود و فرزندی سالم به دنیا بیاورد، اما شروطی دارد و آن اینکه قبل از بارداری و در سه ماهه از نظر درگیری چشمی و نیز وضعیت کلیوی مورد بررسی و معاینه قرار گیرد. لازم به ذکر است در صورت عدم کنترل قند خون هم مادر و هم نوزاد خطرناک است.

 

 در نوع 1و2 مبتلا شدن فرزندمتفاوت است و بیشتر نوع2 می تواند به صورت ژنتیکی به ارث برسد. البته بایستی گفت همه افراد دیابتی فرزندان دیابتی به دنیا نخواهند آورد. و در نوع 1 در صورت مبتلا بودن پدر خطر ابتلا به مقدار کمی بالاتر است. خطر داشتن فرزند دیابتی نوع 1 در پدر دیابتی حدود17/1 (از 17 بارداری یک مورد) و در مادر دیابتی در سن ابتلای کمتر از 25 سال 25/1)از 25 بارداری یک مورد( و در سن ابتلا بیش از 25 سال 100/1 می باشد.

در دیابت نوع 2 در صورتی که سن ابتلا کمتر از 50 سال باشد7/1 و در سن بالای 50 سال 13/1 است. لازم به ذکر است استعداد ابتلا به ارث می رسد اما بایستی یک سری عوامل محیطی وجود داشته باشد تا فرد مبتلا گردد. در هر حال داشتن دیابت به معنای نا امیدی نیست و می توان با یک سری کارها از جمله ورزش و رژیم غذایی مناسب از مبتلا شدن به دیابت جلوگیری کرد.

 

 بهترین دارو در بارداری انسولین است اما جدیدا بیان شده که می توان از بعضی داروهای خوراکی تحت نظر پزشک برای درمان دیابت بارداری استفاده کرد.